Ose-Hovatn- Kvipt - Nystøyl - Hovstøyl - Valle i Setesdal

Om turen

Type:	Fottur
Lengde:	70.069 km
Turen går:	Turen går én vei, fra A-B
Varighet:	4 dager
Gradering:	Krevende
Høydemeter totalt:	2519
Sesong:	April - September
Område:	Austheiene Fugldalen naturreservat Gardefjellet naturreservat

Beskrivelse

Innkedning
DNT løypenett. Se kart

Bomvei med betaling. Kan kjøre til Hovatn og parkerte bilen der. Alternativt sette bilen i Tveitebø i Valle, ta sykkel på bussen der en går av på Ose sør og sykler elsykkel til Hovatn. Sommeren 2022 kostet kjøretur med bil inn på anleggsveien kun kr 30. 

Turen mellom Hovatn og Kvipt tar vel ca 6-7 timer . Veldig flott tur til ein fantastisk koselig plass på Kvipt som egentlig er verdt hele turen. Men stien er borte på de laveste nivåene der den er gjengrodd av grass. Bruk ut kartet og blå prikk for å finne stien. Ingen problem å navigere selv om stien ikke fins alle steder.

Den er fint synlig når du kommer oppe i mer høyfjellsterreng der graset er borte og sauer har holdt stiene i hevd. Det er to likkviler på veien som ble brukt i forbindelse med frakting av lik mellom Kike til kirkegård i Austad..

Langs den store innsjøen Græssø er stien både merket og synlig men trær har falt ned på den. DNT Aust-Agder turistforening er informert om tilstanden. 

Overnatte følgende steder:

arrow_forwardKvipt privat gjestegård 

arrow_forwardNystøyl DNT

arrow_forwardHovstøyl DNT

Se www.Kvipt.no

Stiene i dnts løypenett er enkle å finne og godt merket.

Se også denne: 

https://www.enjoy.ly/no/kvipt-til-hovatn-ose-via-vestre-kile-254852

Historie Vestre Kile (fra Setesdalswiki)

Kile (Vestre Kile) er ein nedlagt og veglaus heiegard (gnr. 17) nord-aust i Bygland, langt inne i Setesdal Austhei, om lag midt mellom Birtedalen i Fyresdal og Åraksbø. Garden har tre bruk. Den siste oppsitjaren på garden var Eivind Gjermundson Kile, som sat på bnr. 3. Han flytta frå staden i 1972, og døydde i mai 1973.
NamnetRediger

Det offisielle namnet på garden er Kile. I Fyresdal ligg ein gard med same namn og same gardsnummer. For å halde gardane frå kvarandre, brukte ein namnet Vestre Kile om garden i Bygland og Austre Kile om garden i Fyresdal. Garden ligg på austsida av ein kil i Kilsvatn. Kile tyder då garden ved Kilen.
HistorieRediger

Det er gjort mange registreringar av fornminne i området der Kile ligg. Ved Kilsvatnet er det registrert to jernvinneplassar. Ved utlaupet av Vånarosen, eit par kilometer mot sør-aust, er det funne flint og kvarts.

I ein artikkel om Kile i Jol i Setesdal 1973 skriv Sigmund Skomedal at den første sikre busetnaden han har høyrt om på garden skriv seg tilbake til om lag år 1500. Men truleg har det vore folk på Kile lenge før det, skriv Skomedal vidare, kanskje alt før Svartedauden. I gards- og ættesoga for Bygland er Reidar Vollen inne på at Kile ikkje har vore eigen gard før han blei rydda på 1600-talet. Før dette, før 1638, må garden ha vore utmark som høyrde til Åraksbø, meiner Vollen.
KjelderRediger

• Reidar Vollen, Bygland gard og ætt, band III, utgjeve av Bygland kommune, 2005, side 749-814
• Sigmund Skomedal, Lampa har slokna på Vestre-Kile, artikkel i Jol i Setesdal 1973, side 18-20
• Gunnar Stubseid, Då papa var lærar på Kile i Bygland, artikkel i Jol i Setesdal 2019, side 12-16

Mer detaljer stibeskrivelse: Austad-Kvipt

Parker i enden av anleggsveien som også er i enden av Hovatn. Gå inn den gode stien som går til en hytte. Du går langs en bekk når du får øye på første hytte. Kryss bekken rett etter at du har gått forbi hytta på stien og en historisk kulturminne likkvil som er skiltet. Du følger så et firhjuling spor men krysser ikke bekken igjen når du får øye på hytte nr 2. Fortsett parallelt med bekken til du kommer til et gammelt treskilt der det står Kile. Ta til høyre i retning som pila viser. Følg blå prikk på kart. Neste sikre tegn til ferdselsvei er en veldig god bru som krysser elva. Det rare er at det ikke er tydelig sti inn og ut fra brua. Rart at ikke hyttefolk ved Hovatn rydder denne stien. Men fortvil ikke. Etter noen hundre meter opp langs de lettgåtte myrene kommer du til den gode gamle stien som du følger videre og på veien passerer du to likkviler. Når du kommer mot toppen og kan se ned mot Vestre Kile må du være nøye med å følge blå prikk på kartet. Sauene har nemlig lagt egen sti nordover men du skal vest til Kile, Her ser du den gamle ferdselsveien fortsetter om du holder lia nedover litt høyt opp mot høyre/ sør. Du passerer noen ruiner og graset overtar snart. Langs vannet du nå kommer til får det sti langs som med fordel kunne vært litt ryddet. Du ser godt Kile. Kryss elva der det også er flotte badeplasser.

Når du kommer til Vestr Kile er det imponerende å se de flotte og vedlikeholdte byggene. Fraflyttet 1973. Visst nok delvis finansiert ved at mye skog ble vernet og man mottok kr 11 mill i kompensasjon. Flott utsikt og gode fotomotiv. Her må dj passe veldig nøye på at du går i Dnt løypa og ikke i firhjuling sporene ut fra Vestr Kile. Dnt løypa er nemlig flott frem til du kommer til Græssø. Nye tau montert og greit ryddet.

Langs Græssø er stiene merket men overgrodde frem til du møter ei hytte midt i. Fra der og videre er stiene godt tilgjengelig. Håp om at DnT Telemark vil rydde resten. Så kommer til Dnts løypenett i Setesdal austhei. Fortsett fire km rett frem til Kvipt. Litt bratt mot slutten. Olav Kvipt, maten der og bygningene kan ikke ta imot en sliten vandrer på en bedre måte.

Mer detaljer stibeskrivelse: Kvipt- Nystøyl- Hovstøyl Bispevegen til Valle i Setesdal

Returner fra Kvipt til DNTs løypenett. Gå i retning Nutevasshytta. Vi overnattet på Nystøyl og avstanden Fra Kvipt var 22 km. Spesielt vakkert mellom Nutevasshytta og Nystøyl over ristene. Men drøyt.

Neste dag var planen å gå til Valle for å få behandling for brukket finger. Men pga dårlig vær over de neste ristene ble det overnatting på Hovstøyl og dagsturen ble 15 km. Drøy tur og mye opp og ned. Vakker over ristene. Litt savn av drikkevann på dette strekket. Mye tilfang de andre dagene.  Mye sau.

Både Hovstøyl og Nystøyl er store hytter med gode sikringsbuer egnet for hund. Tilgang rikelig utvalg av mat.

Deretter gikk veien over Bispevegen, ca 16 km fra Hovstøyl til Tveitebø. Endel trær hadde falt over stien, håper det ryddes. Flott og relativt enkelt strekk uten for mange opp og nedturer. Vanvittig nedstigning de siste 3 km mot Valle. Her wr også den vakreste utsikten på hele turen. Rolfs kvil og brudlene ligger rett på merket sti ( litt forvirrende å se på kartet). En bør ha fjellsko på denne turen.

Bispevegen, likkvile og brudle (fra Setesdalswiki)

Bispevegen er ein gamal ferdsleveg over heia mellom Valle og Fyresdal. Han gjekk frå Tveitebø over heia gjennom Finndalen til Kleivgrend i Fyresdal.

Frå 1200-talet og fleire hundreår frametter var Stavanger administrasjons- og handelssenter for landsdelen. Etter kvart som Agder fekk sin eigen administrasjon, frå 1500-talet, måtte setesdølane meir og meir legge ferdsla austover. Setesdal Austhei og Bispevegen overtok då mykje av den ferdsla Skinnevegen hadde hatt tidlegare.[1] Den første delen av vegen, frå Valle til Finndalen, var også ein mykje brukt støylsveg for valldølane.[2]

Etter oppstiginga frå Tveitebø opp Syndre Skòr kjem ein til det høgste punktet på ruta (1140 moh.). Her ligg Rolvskvil, ei segnomsust likkvile.[3]

Rolvskvil er ei likkvile på austheia i Valle. Ho ligg på snaue berg ved det høgaste punktet langs Bispevegen, 1140 moh., etter oppstiginga frå Tveitebø opp Syndre Skòr. Ho er ei oval, 1,9 meter lang likkvile. Hovudsteinen minnar om ein kodde (ei hovudpute) og ligg i den sør-vestre enden der berget er høgast, så ein ser mot nordaust når ein ligg i likkvila. Utsynet innover i Finndalen opnar seg her.

Ein reknar med at Rolvskvil er frå førreformatorisk tid. Ho er automatisk freda.

I Johannes Skar, Gamalt or Sætesdal, band I, side 26 skriv Skar om segna om Tveitebøkjempa Rolv. Han drap ein mann. Han skulle sleppa dødsstraff om han låg ute julekvelden, med så mange lag med kledningar han klarte å gå med. Rolv gjekk med sju fulle kledningar.

«Segna om å sleppa dødsstraff ved å overnatte jolenatta med sju klede utanpå kvarandre, går berre om denne eine likkvila. Det er påfallande. Og det endå ein finn mange andre likkviler med liknande hovudstein. [---] Rolvskvil er nok eigentleg ei likkvile. Men så har folk dikta opp denne segna om ein levande mann», skriv Torfinn Normann Hageland i storverket sitt om brudled, likkviler, varp og andre steinsetjingar på Agder og i Rogaland.

Brudle eller brudled er lange steinrekkjer på flate berg langs gamle ferdselsvegar. Ofte startar rekka med ein pikkstein, eller det er pikkstein i nærleiken. Ordet betyr brudefylgje. Ein finn dei bare på Agder og i grensestroka mot Rogaland og Telemark.

Formen og storleiken på steinane kan variere sterkt, også i same brudledet. Dei kan vere fleire mannsløft store. Ofte er steinane størst i den eine enden og minkar mot den andre, men ein kan også sjå at dei er størst på midten. Lengden kan vere frå seks, sju steinar til over 70.

Valle

1. Brudleberg på Besteland. Stadnamn

2. Brudleberget ved Reigårdsstøylen på Nordmannsvegen Brokke-Suleskar

3. Brudle nær Floti i Evardalen på eit berg nord for bilvegen

4. Ved Rolvskvil på vegen Homme-Finndalen er det 7-8 brudled

5. Heddefjødd på vegen Stavdalen-Finndalen. Brudle på 16 steinar som ligg aust-vest

God tur